Muiderberg en Amsterdam 85 jaar later

De derde plek waar Sikke diende was Muiderberg. Daar maakte hij deel uit van de eerste compagnie, eerste bataljon van het 31e regiment infanterie. Hij verbleef in Muiderberg van 22 april tot en met 11 mei 1940. Ook maakte Sikke daar op 10 mei de Duitse inval mee. Een dag later, op 11 mei, werd hij overgeplaatst naar Amsterdam. In Amsterdam kreeg hij, na enkele dagen, te horen dat Nederland had gecapituleerd. Sikke werd krijgsgevangen gemaakt en bleef daar gelegerd als krijgsgevangene. Op 30 mei 1940 mocht hij terugkeren naar het civiele leven. Ik (Lars) heb beide plaatsen bezocht en de locaties uit Sikke’s dagboek 85 jaar later gefotografeerd. Hieronder kunt u de foto’s bekijken en vergelijken.

Muiderberg

Fort Coehoorn

Fort Coehoorn was een fort bij Muiderberg dat oorspronkelijk deel zou uitmaken van de Stelling van Amsterdam. De bouw van het fort kwam na de Eerste Wereldoorlog tot stilstand. Desondanks werden, voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog, vanwege de oplopende spanningen barakken en een loods op het fortterrein gebouwd. 

Bron: Persoonlijk Archief
De Fortwachterswoning is het enige wat nog over is van Fort Coehoorn. Achter de Fortwachterswoning stonden de barakken voor soldaten, maar inmiddels is het een woonwijk geworden.
Bron: Historisch Muiderberg, ‘Ambonezenkamp’, https://historischmuiderberg.nl/glossary/ambonezenkamp/ (23 April 2025).
Dit waren de barakken achter de Fortwachterswoning, waar Sikke in een loods was gelegerd. Na de oorlog werden hier Molukse beroepsmilitairen en hun gezinnen gehuisvest. Tegenwoordig is deze plek een woonwijk.

Dorpswei

De Dorpswei was de plek waar SC Muiderberg voetbalde. Deze weide ligt tegenover de fortwachterswoning van Fort Coehoorn, waar Sikke gelegerd was. Door de nabijheid van het voetbalveld speelden ook de soldaten van het 31e regiment er regelmatig. Sikke schreef hierover meerdere keren in zijn dagboek.

Bron: Sportclub Muiderberg, ‘1e elftal: 1928-1929 aan Paulinalaan’.
Op deze historische foto is het doel aan één kant van het veld zichtbaar.
Bron: Persoonlijk Archief
Dit is een recente foto en laat zien waar het doel ongeveer heeft gestaan op het voetbalveld. De bomen aan de linkerkant staan nog op dezelfde plek. Ergens op die plek heeft het doel gestaan.
Bron: Sportclub Muiderberg, ‘2e elftal. Veld: Paulinalaan (achtergrond: De Blieckwijk)’.
Op deze historische foto is het doel aan de andere kant van het veld zichtbaar.
Bron: Persoonlijk Archief
Dit is een recente foto en laat zien waar het doel ongeveer heeft gestaan aan de andere kant van het veld. De Groepsschuilplaats type P is waarschijnlijk net voor de Duitse inval gebouwd. Het is best opvallend dat er op een actief voetbalveld een groepsschuilplaats werd gebouwd. Dit laat goed zien dat tijdens de mobilisatie van 1939-1940 de samenleving plaats moest maken voor Defensie.

Stellingen

Op 10 mei 1940 werd Nederland aangevallen door Nazi-Duitsland. In zijn dagboek schreef Sikke dat hij de stellingen achter de barakken betrok. Dankzij militaire kaarten uit die tijd weten we nu ongeveer waar die stellingen zich bevonden.

Bron: Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Den Haag, Gevechtsverslagen en -rapporten mei 1940, Toegang 409, inventarisnummer 489030.
Dit is een militaire kaart van de situatie op 10 mei 1940 in de omgeving van Muiderberg. Op de kaart zijn ook de stellingen te zien die werden ingenomen door de compagnie van Sikke (1-I-31 R.I.).
Bron: Persoonlijk archief.
Dit is de plek, waar de stellingen ongeveer hebben gestaan op 10 mei 1940. Tegenwoordig is dit een woonwijk.
Bron: Persoonlijk archief.
Rechts stonden de stellingen die door de compagnie van Sikke werden betrokken (op die plek staan tegenwoordig woningen). Vanuit deze stellingen keek hij uit over het landschap en zag hij waarschijnlijk de Duitse vliegtuigen aankomen.

Hotel het Rechthuis

Hotel het Rechthuis was de plek waar Sikke regelmatig op wacht stond. De weg naast het hotel verleende immers toegang tot Muiderberg.

Bron: Archief Gooi en Vechtstreek, Itemnummer: 6445, Bestandsnummer: SAGV236.1, Collectie: Archief van de redactie van De Gooi- en Eemlander.
Dit is een naoorlogse foto van hotel Het Rechthuis, de plek waar Sikke een aantal keer op wacht heeft gestaan.
Bron: Eigen Archief.
Dit is een recente foto van Hotel het Rechthuis.

Kerk aan zee

Sikke bezocht ook de kerk in Muiderberg, aangezien hij een religieus man was.

Bron: Archief Gooi en Vechtstreek, Itemnummer: 412, Bestandsnummer: SSAN191, Collectie: Fotocollectie Stichting Monumentaal en Historisch Muiderberg.
Dit is een foto, vanaf het strand genomen, van de kerk die Sikke in Muiderberg bezocht.
Bron: Eigen Archief.
Dit is een recente foto van de kerk. De iconische toren is hetzelfde gebleven.
Bron: Eigen archief.
Dit is een recente foto van de binnenkant van de kerk.

Strand

Sikke wandelde regelmatig over het strand van Muiderberg.

Bron: Archief Gooi en Vechtstreek, Itemnummer: 362, Bestandsnummer: SSAN191, Collectie: Fotocollectie Stichting Monumentaal en Historisch Muiderberg.
Deze foto toont het strand van Muiderberg rond 1939.
Bron: Eigen Archief.
Zo ziet het strand er vandaag de dag uit.
Amsterdam

Sportfondsenbad

De compagnie van Sikke ging regelmatig naar het Sportfondsenbad in Amsterdam om daar te baden en te zwemmen. Dit gebeurde eerst toen ze gelegerd waren in Fort Uitermeer (tussen 7 oktober 1939 tot en met 22 april 1940) en later toen ze krijgsgevangenen waren in Amsterdam. Het zwembad heeft een rijke geschiedenis, aangezien het bestaat sinds 1929.

Bron: Stadsarchief Amsterdam, Vereenigde Fotobureaux N.V., Collectie Stadsarchief Amsterdam: Foto’s, Afbeeldingsbestand: OSIM00004001378.
Zo zag het Sportfondsenbad er ongeveer uit toen Sikke samen met zijn dienstkameraden een duik nam.
Bron: Eigen Archief.
Zo ziet het Sportfondsenbad er vandaag uit.
Bron: Eigen Archief.
Dit is de ingang van het Sportfondsenbad. Het Sportfondsenbad werd in 1929 geopend. Daarmee is het Sportfondsenbad in Amsterdam-Oost een van de oudste zwembaden van Amsterdam.

Vergeten bombardement

Op 11 mei 1940 vond een bombardement plaats op Amsterdam bij de Blauwburgwal en de hoek van de Herengracht. Daarbij vielen 44 doden en raakten 79 mensen gewond. Daarnaast werden 14 panden verwoest. Sikke was weliswaar niet in de buurt van dit bombardement, maar heeft hier wel over geschreven in zijn dagboek. Immers vond het bombardement plaats in de stad die hij moest verdedigen. Dit bombardement is voor een lange tijd uit het collectieve geheugen verdwenen, totdat een onderzoeker hier meer aandacht aan besteedde.

Bron: Stadsarchief Amsterdam, Vereenigde Fotobureaux N.V., OSIM00007003853. 
Een foto van het bombardement bij de Blauwburgwal. Er zijn twee verklaringen voor dit bombardement. Volgens de eerste verklaring had een Duitse bommenwerper Schiphol als doelwit. Echter werd het toestel geraakt door een Nederlands luchtafweergeschut, waardoor de bommen boven Amsterdam werden afgegooid om gewicht kwijt te raken. Een andere verklaring is dat het oude postkantoor achter het Paleis op de Dam het daadwerkelijke doelwit was. Daar bevond zich immers het communicatiecentrum van het Nederlandse leger.
Bron: Eigen Archief.
Dezelfde plek waar het bombardement heeft plaatsgevonden.
Bron: Eigen Archief.
Tegenwoordig staat er op de plek waar het bombardement heeft plaatsgevonden een gedenksteen met de namen van de slachtoffers.

Willem I-Sluis

Sikke moest op 14 mei 1940 de wacht houden bij de Willem I-Sluis. Op deze plek kreeg hij te horen dat Nederland zich over zou geven.

Bron: Rijksmuseum, CC0, via Wikimedia Commons.
Dit is een foto van de Willemsluis. Dit was de plek waar Sikke hoorde dat Nederland capituleerde.
Bron: Eigen Archief.
Dit is een foto van dezelfde sluis, maar dan vandaag de dag.

Prinses Beatrixschool & Frans Halsschool

Nadat Nederland capituleerde, werd Sikke overgebracht naar de Prinses Beatrixschool. Daar werd hij krijgsgevangene gemaakt en moest hij zijn wapen inleveren. Vervolgens werd hij overgeplaatst naar de Frans Halsschool, waar hij tot en met 30 mei 1940 als krijgsgevangene verbleef.

Bron: Stadsarchief Amsterdam, De Arbeiderspers, Archief van het Dagblad Het Vrije Volk en rechtsvoorganger: foto’s, HVVA00044000013.
De Beatrixschool (zie foto hierboven) was de plek waar de compagnie van Sikke overnachtte en hun wapens inleverde.
Bron: Eigen Archief.
Inmiddels bestaat de Prinses Beatrixschool niet meer. Tegenwoordig zit hier het Kairos Tiener College.
Bron: Stadsarchief Amsterdam, Arsath Ro’is, J.M., Collectie Stadsarchief Amsterdam: foto’s eigen fotodienst, 010122031821.
Dit is een foto die gemaakt was na de oorlog. Links is de poort van de Frans Halsschool te zien.
Bron: Eigen Archief.
Tegenwoordig bestaat de Frans Halsschool niet meer en heeft de voormalige school plaatsgemaakt voor woningen. De poort is echter nog wel te herkennen. Dit was de plek, waar Sikke zijn krijgsgevangenschap doorbracht in mei 1940.

Oude Kerk & Muiderkerk

De eerste zondag sinds de Nederlandse overgave, bezocht Sikke twee kerkdiensten. Een kerkdienst was in de Oude Kerk en de tweede kerkdienst was in de Muiderkerk. Beide diensten maakten een enorme indruk op Sikke en gaven hem rust. Dat is goed te begrijpen, aangezien hij zich in de dagen daarvoor had ingezet voor de verdediging van Amsterdam.

Bron: Stadsarchief Amsterdam, Archief van de Dienst Ruimtelijke Ordening en rechtsvoorganger: foto’s, 010009001054.
Dit is een foto van de Oude Kerk, de eerste kerk die Sikke als krijgsgevangene bezocht heeft.
Bron: Eigen Archief.
Tegenwoordig is de Oude Kerk een toeristische trekpleister.
Bron: Stadsarchief Amsterdam, Onbekend, Archief van het Bureau Monumentenzorg: glasnegatieven en negatiefloze foto’s, 012000006962.
Deze foto laat de Muiderkerk zien, de tweede kerk die Sikke bezocht heeft.
Bron: Eigen Archief.
Deze foto laat de iconische kerktoren zien van de Muiderkerk.
Bron: Stadsarchief Amsterdam, Collectie Stadsarchief Amsterdam: los beeldmateriaal, AANA10610000001.
Deze afbeelding laat de binnenkant van de Muiderkerk zien. De preekstoel staat hierbij prominent in beeld.
Bron: Eigen Archief.
In 1989 brak er een brand uit in de Muiderkerk. Hoewel de kerktoren gespaard bleef, was het interieur van de kerk erg beschadigd. Hierdoor ziet het interieur er tegenwoordig anders uit.

Sportveld

Sikke moest regelmatig sporten op het sportveld. Het is zeer aannemelijk dat hij het veld van het museumplein bedoelde.

Bron: Stadsarchief Amsterdam, Fototechnisch- en Cartografisch Bedrijf KLM, Collectie Stadsarchief Amsterdam: foto’s, A04139000897.
Sikke refereerde zeer waarschijnlijk naar het sportveld bij het museumplein.
Bron: Eigen Archief.
Het veld bij het museumplein wordt in de zomerse dagen veel bezocht.